Afgelopen week heb ik een sessie bijgewoond van Rijkswaterstaat, een soort thinktank met designers, leveranciers en beleidsmakers over de IT werkplek van de toekomst.  Hoe moet zo'n werkplek eruit zien? Bestaat er nog zoiets als hardware? Hoe gaan we duurzaam (volgens een cradle to cradle principe) met hardware en toebehoren om? En hoe werken mensen dan precies samen?

Het leverde een ontzettend interessante brainstormsessie op. Wat me vooral opviel is hoe moeilijk het is om out-of-the-box te denken, om alle ervaringen aan de kant te gooien en opnieuw te starten. Daarnaast is het ook zo lastig om nu 15 jaar in de toekomst te kijken. De afgelopen 15 jaar is er al zoveel veranderd. Wie had kunnen geloven, 20 jaar geleden, dat hij nu de hele wereld over kon bellen en e-mailen of een iPad of andersoortig tablet in de hand zou hebben?

Misschien is het enige wat we nu kunnen doen is de huidige situatie verduurzamen, om tot een punt te komen, in de toekomst, dat alles duurzaam geproduceerd zal kunnen worden. 

Er komt nog een volgende sessie aan, ik ben heel benieuwd waar we op uit gaan komen met deze gebundelde expertise!

Nou is het niet mijn stijl om te reageren op stukjes van andere mensen omdat ik vind dat er al genoeg meningen over het Internet geuit worden - waarvan vaak anoniem - iets waar Annelies van der Veer een sterke column over schreef  in de Spits van 28 januari. In diezelfde Spits kwam ik echter een artikel tegen onder het kopje 'Carrière' waar ik toch wel erg verbolgen over was. En ja, daar voel ik me toch geroepen om er iets over te zeggen.

Verheerlijking van bedrijfspolitiek
Het stukje van 'John van Schagen', getiteld 'Roddel en Achterklap' is een pleidooi - in mijn ogen - voor het goed bedrijven van politiek op de werkvloer. Hij vindt dat jonge professionals daar maar eens wat meer gebruik van moeten maken. Hij noemt als voorbeelden: slijmen bij de baas, zwartepieten - anderen de schuld toeschuiven - en roddelen. En dat we dat maar gewoon moeten leren want met alleen hard werken komen we er nooit. Als we hogerop willen komen 'dan kunnen we maar beter onze handen vuil maken' stelt John. 

Ik heb het artikel vol verbazing wel twee keer gelezen. Politiek bedrijven op de werkvloer wordt door de meesten als een noodzakelijk kwaad gezien, maar om het nou te gaan verheerlijken als dè houding in je zakelijke leven? Brr. 

Omdenken
Begrijp me niet verkeerd, een beetje politiek is ook nodig, maar dat kun je ook vanuit een juiste intentie doen. In plaats van 'slijmen bij de juiste mensen' kun je werkelijke interesse leren tonen in de mensen om je heen. Wanneer je iemand echt leert kennen, en de ander jou, is de kans inderdaad groter op een fijne samenwerking. Als je het op die manier aanpakt heb je óók kans op een mooiere positie, maar dan gestoeld op samenwerking, co-creatie en wederzijds begrip. Lachen en een gezellig praatje maken met collega's en het management is altijd slimmer dan als een chagrijn rondlopen, maar doe het wel met de juiste intentie, anders hebben mensen met een beetje inzicht zo door dat je gewoon een slijmjurk bent.

Anderen de schuld toeschuiven vind ik één van de zwakste dingen die je als mens kunt doen, op je werk of privé. Toen ik net begon met werken wees ik nog wel eens uit onzekerheid naar een ander. Ja maar hij heeft het (ook) nog niet af. Maar de reactie daarop was vrijwel altijd negatief. Nu probeer ik het gewoon niet meer te doen, en alle verantwoordelijkheid voor mijn aandeel te nemen. En gek genoeg, werkt dat veel en veel beter. Je komt betrouwbaarder over en je voelt je ook werkelijk meer solide. Jij neemt verantwoordelijkheid en daardoor groei je. En als je laat zien dat je verantwoordelijkheid kunt nemen, kom je wellicht in aanmerking voor betere/leukere functies. Waarschijnlijk wordt je daardoor ook  eerder gerespecteerd door je omgeving. 

Roddelen. Roddelen is een lastige, want we doen het allemaal, de één meer dan de ander. Je kunt ook positief roddelen, en daar kun je meer de nadruk op leggen, wanneer je merkt dat je de negatieve kant opgaat. Bijvoorbeeld vertellen aan anderen hoe goed collega's het doen. Dan krijgen collega's een gevoel dat wanneer zij iets goed doen, jij dat ook zult opmerken en wellicht zult doorvertellen. Daarbij zien ze dat je een positief en enthousiast persoon bent, wat veel leuker is dan een negatieve roddelaar die alleen maar gal komt spuien. Ook kun je een ander vertellen dat je het niet fijn vindt om te roddelen, maar dat je natuurlijk wel open staat om een probleem te bespreken dat de ander wellicht met een collega of manager heeft. Roddelen is an sich niet verkeerd, het is vaak sociale lijm voor mensen, maar je kunt wel letten op hoe je roddelt, en hoe vaak je negatief of positief roddelt. 

Eerlijkheid duurt het langst
Ik kan het met John eens zijn wanneer hij zegt dat je er met hard werken alleen niet komt. Dat klopt ook. Als jij alleen maar in een hokje zit, met niemand praat en niet deelt wat je doet, dan zul je ook niet gezien worden. Maar ik denk dat juist met een positieve en integere houding je veel verder in je werk (en je leven) komt dan de onvolwassen bedrijfspolitiek die hij voorstelt. 

De wereld kan een nare en harde plek zijn, maar dat betekent nog niet dat je vuur met vuur moet gaan bevechten. Durf jezelf te zijn en je eigen ethische kompas te volgen. De wereld heeft al genoeg 'mannetjes' die deze stelregels volgen, wat we nu nodig hebben zijn juist mensen met waarlijk lef: oprechte, bewuste en innovatieve mensen die verder kijken dan snelle winst en korte termijn strategieën. Durf zo iemand te zijn, en laat suggesties als deze lekker links liggen.

Diensten leveren in plaats van geld. Een soort nieuwe ruileconomie, maar dan modern. Klinkt het je vreemd in de oren? In een tijd waar geld aan alle kanten schaars wordt, lijkt het ruilen van diensten helemaal zo vreemd nog niet. Het is iets waar Ronald van den Hoff in zijn boek Society 3.0 over spreekt. Geld heeft een rare bijsmaak gekregen.

Ooit als waardevast (maar toch dynamisch) ruilmiddel ontstaan, nu geworden tot een zekerheidsmiddel. Een oppot middel. Iets waarvan we vinden dat we er recht op hebben, en hoe meer hoe beter, want: we kopen er onze vrijheid mee. Onder die term vrijheid kun je dan van alles verstaan: schoonheid, gezondheid, leuke dingen doen, vrienden maken, genieten. Vul maar in, maar voor mij valt het onder één en dezelfde noemer. Op een fijne manier overleven.

In deze 'crisis' tijd - tussen aanhalingstekens, terrasjes en restaurants zijn nog steeds propvol - ligt het geld echter niet meer voor het oprapen. Dit voelen we als consument nog niet zozeer, omdat middelen heel goedkoop zijn. Kleren en voedsel is goed verkrijgbaar. Waar we het wel voelen is in het MKB en bij de grotere bedrijven. Zakjes geld gaan er hard doorheen. Men moet opnieuw naar manieren zoeken om geld te verdienen, helemaal in de dienstensector, gezien veel diensten nu digitaal aangeboden kunnen worden. Een aantal branches zien hun marktaandelen drastisch verkleinen.

Adam Smith beschrijft in zijn 'Wealth of Nations' dat door vrije marktwerking de economie zich weer zou herstellen bij neerwaartse ontwikkelingen en stagnatie, alsof het een soort automatische reactie zou betreffen, maar we weten inmiddels dat dit niet zo is. Het klopt wel dat we er altijd wel weer iets op vinden, enerzijds door bijvoorbeeld een hoop geld bij te drukken en in allerhande initiatieven te pompen, anderzijds door natuurlijk te bezuinigen en ons weer bewust te maken waar we ons geld nu eigenlijk aan uit geven.

Zonder geld kunnen we niet leven maar we kunnen het ook niet eten. Natuurlijk ligt het niet zo zwart wit, maar de product en dienstketens worden steeds complexer, waardoor we soms lijken te vergeten waar al die spullen vandaan komen. Daarbij trekken bedrijven allerhande activiteiten aan die niet bij hun kernactiviteit horen, die complexiteit kan de kwaliteit van hun kernactiviteiten naar beneden halen en de boel nodeloos onoverzichtelijk maken.

Veel bedrijven doen aan complexiteitsreductie, proberen terug te gaan naar de basis, naar hun kernactiviteiten. Het mooie aan deze beweging vind ik dat het bedrijven en medewerkers bewust laat worden van hun acties, weer laat nadenken aan hun visie en strategie. Dat is krachtig en nodig. We moeten buiten bestaande kaders kunnen denken, iets nieuws doen dan wat we nu al doen. Dat kan alleen door met een nieuwe blik naar toepassing van bestaande en nieuwe middelen te kijken.

Een manier om dat te doen is om diensten aan elkaar te leveren. Op kleine schaal is dat bijvoorbeeld een website maken voor je buurvrouw, die kapster is en jou kosteloos het hele jaar 1x per maand zal knippen. Naast een uitwisseling van diensten is het in mijn ogen vooral een uitwisseling van kwaliteiten. Ik ben namelijk heel goed in websites bouwen, en zij in knippen. Als ik mijn eigen haar ga knippen loop ik voor schut, dus wil ik graag gebruik maken van haar expertise, en zij van die van mij. Daar zouden we allebei geld voor kunnen vragen. Maar als we dat nou niet veel zouden hebben, zouden we elkaar tóch kunnen helpen.

Dit soort afspraken zou je op grote schaal ook kunnen maken. Zo hoorde ik eens een verhaal over een man die een bedrijf had dat in kleurenprinters handelde, van die grote, voor drukwerk e.d. Op een gegeven moment wilde hij nieuwe printers uitleveren, en de oude op laten halen. De oude printers vernietigen was zonde, ze deden het prima en waren ook nog best wat waard. De man besloot ze aan te bieden in Rusland. De Russen hadden echter geen geld, dus stelde de man voor, als ik nou jullie bussen zou beplakken met reclame, als betaling. Dat wilden de Russen wel, want die bussen konden ook best een opknapbeurt gebruiken, waarom niet met een reclameboodschap erop? In plaats van dat de man voor zijn printers ging adverteren, verkocht hij die advertentierechten aan Coca Cola, die daar grote interesse in had. Zo hadden de Russen opgeknapte bussen, Coca Cola kon een betaalbare reclamecampagne in Rusland starten en de man van de printers had zijn oude printers voor een redelijke prijs weg kunnen zetten.

In dit verhaal zitten twee elementen verwerkt: er wordt geld uitgewisseld: en er wordt een dienst aangeboden waar geld ontbreekt, en toch waarde gecreëerd. Zo kan ik me voorstellen dat er veel meer tussenvormen zijn om werk te verrichtten en waarde te creëren. Die laatste uitdrukking vind ik ook veel plezieriger dan 'geld verdienen' of 'welvarend worden.' Werkelijk welvarend wordt je immers als je iets doet waarmee je waarde creëert en deelt. Daarbij bedoel ik niet dat we terug moeten naar een soort ruilhandel. Het is meer een soort anders kijken naar de huidige vormen van vraag en aanbod die we kennen. Ontwikkelingen zijn als water, het is altijd een stromende beweging.

We gaan niet terug in de tijd, er is alleen maar verandering.
Op de verandering leren varen is functioneler dan proberen het tij te keren.